سوالات متداول
انتقال اعضای یک فرد به فرد دیگر برای نجات زندگی یا بهبود کیفیت زندگی وی را اهدای عضو می‌گویند. اهدای عضو می‌تواند از افراد زنده (در مورد کلیه و یا اهدای قسمتی از کبد یا ریه بزرگسالان به فرزندانشان) یا از افراد مرگ مغزی و یا از افراد مرگ قلبی در شرایط خاص و با تجهیزات و تمهیدات ویژه انجام شود.
اعضای قابل اهدا: قلب، ريه‌ها، کبد، روده کوچک، لوزالمعده و کليه‌ها می‌باشد. علاوه بر این اعضا، برخی از بافت‌های بدن (قرنیه، تاندون، پوست، دریچه قلب و ...) نیز قابل پیوند می‌باشند. با اهدای قرنيه چشم می‌توان بينایی را به فردی که دچار صدمه شديد به چشم شده باز گرداند. تاندون و غضروف باعث بازسازی اعضای آسيب ديده مربوطه می‌شوند. پيوند استخوان می‌تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دريچه قلب برای کودکان با بيماری مادرزادی دريچه‌ای و بزرگسالان با دريچه آسيب ديده به کار می‌رود. پيوند پوست نجات بخش بيماران با سوختگی شديد می‌باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان‌های خون می‌باشد. برخلاف عضو، بافت می‌تواند تا 24 و یا حتی 48 ساعت بعد از مرگ فرد اهدا شود و حتی می‌توان آن را برای مدت‌های طولانی ذخيره کرد. خلاصه آنکه هر فرد مرگ مغزی می‌تواند با اهدای ارگان‌های حیاتی خود جان 1 تا 8 نفر را از مرگ حتمی نجات داده و با اهدای بافت و نسوج خود 1 تا 53 نفر را از معلولیت رهایی بخشد.
بله؛ بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت نسوجی مانند قرنیه چشم، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا می‌باشند. نکته: امروزه روشی به نام(Donation after Circulatory death) DCD یا اهدای پس از مرگ قلبی نیز در برخی کشورها رایج شده است که بر اساس این تکنیک می‌توان برخی ارگان‌های افراد مرگ قلبی را نیز با تکنیک‌های خاص و رعایت برخی محدودیت‌ها استفاده نمود.
بله، در بعضی شرايط می‌تواند اهدا کننده باشد. کليه يکی از معمول‌ترين اعضای اهدایی افراد زنده می‌باشد، زيرا يک فرد سالم با يک کليه هم قادر است به زندگی طبيعی خود ادامه دهد. قسمتی از و یا کبد نیز به افراد دیگر و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک نيز قابل اهدا می‌باشد.
همه اهداکنندگان عضو از نظر ایدز، هپاتیت، ویروس‌های مشابه و یک سری بدخیمی‌ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
بیماری‌های عفونی مانند ایدز و اکثر بدخیمی‌ها مانع از اهدای عضو خواهند شد. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می‌گردند.
برخلاف باور عموم مردم، کالبد فرد اهداکننده مثله نمی شود بلکه مانند یک عمل قلب باز، برشی جراحی بر روی سینه و شکم ایجاد شده، ارگان ها برداشته و به صورت شکیل ترمیم می شود. به طوری که در زمان تحویل کالبد عزیز از دست رفته به خانواده، به جز محل بخیه، تغییری در تمامیت آن مشاهده نمی شود. در نهایت پیکر اهداکننده در هر نقطه‌ای از کشور که مد نظر خانواده است برای خاکسپاری تحویل آنها می شود. هماهنگ‌کننده تیم اهدا در یکی از مراسم خاکسپاری و یا ترحیم بیمار با یک دسته گل و لوح تقدیر حضور می‌یابد و متن لوح تقدیر را برای عموم قرائت می‌کند تا همگان متوجه شوند این حرکت ایثارگرانه اهدای عضو بوده است نه فروش آن.
خیر؛ عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا می‌شود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی‌کند و برای تضمین این امر شما می‌توانید در مراسم بزرگداشت پیوند اعضا (جشن نفس) که هر ساله برگزار می‌شود شرکت کرده و با خانواده‌های اهداکننده و گیرنده عضو صحبت کرده و سوالات خویش را در این مورد از آن ها بپرسید. لازم به ذکر است با مشاهده ی هرگونه تخلفی در این مورد، مراتب باید هرچه سریعتر به مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری های وزارت بهداشت واقع در شهرک غرب تهران – خیابان ایوانک – ساختمان A – طبقه سوم، اطلاع رسانی شود.
خیر، هويت طرفين به دلایلی که چند نمونه از آن در ذیل قید شده محرمانه خواهد ماند. البته تعدادی از خانواده‌ها تمايل خواهند داشت که از طريق نامه‌های بی نام و نشان (با همکاری مرکز اهدای عضو) با هم مکاتبه داشته باشند: الف) به ندرت دیده شده برخی از اعضای خانواده‌ی اهداکننده، پس از مدتی از خانواده‌ی گیرنده‌ی عضو، در خواست مادی دارند. ب) گاهی اوقات بیمار پیوند شده، پیوند را رد می کند و زنده نمی‌ماند و چون بیمار گیرنده در حکم فرزند جدید خانواده‌ی اهدا کننده می‌باشد، مثل این است که گویی این خانواده دو بار فرزندشان را از دست داده‌اند. ج) گاهی اوقات خانواده‌ی اهداکننده توقع دارند که گیرنده نیز از نظر شرعیات و شیوه‌ی زندگی، کاملاً مانند زنده یاد فرد مرگ مغزی باشد، که این برای گیرنده و خانواده‌اش مشکلاتی را ایجاد می‌کند. د) بعضاً خانواده‌های اهداکننده تمایل دارند به کرات (برخی اوقات روزانه) گیرنده را ملاقات کنند تا خاطرات عزیز از دست رفته شان را زنده کنند که این نیز باعث ایجاد مزاحمت و اختلال در روند زندگی گیرنده خواهد شد. البته در موارد بسیار نادر با شرایط بسیار ویژه، که اولین شرط آن تمایل متقابل گیرنده به ملاقات اهداکننده اش می باشد، با هماهنگی مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت، می توان از طریق پیام و یا تلفنی، دو طرف را بدون تبادل هیچ گونه اطلاعات برای تماس مجدد و تحت نظارت کامل واحدهای اهدای عضو و یا انجمن، با هم مرتبط کرد و یا در مواردی رویارو نمود.
بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران، کارت اهدای عضو، شرط اصلی اهدای عضو، پس از مرگ مغزی نمی‌باشد و جلب رضایت از اولیای دم، ضروری است. کارت اهدای عضو بیشتر دارای جنبه فرهنگی و نشان‌دهنده اعلام رضایت قلبی شخص می‌باشد تا در صورتی که خانواده فرد مطلع از نظر ایشان نبود، با رضایت خاطر تصمیم‌گیری بهتری داشته باشند.
کارت اهدای عضو نشان دهنده آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدن خویش می‌باشد و همین امر می‌تواند با نشان دادن خواسته فرد به خانواده، تصمیم‌گیری را برای آنها در آن موقعیت حساس آسان‌تر نماید و ضمنا این کارت می‌تواند جنبه فرهنگ سازی نیز داشته باشد. نشان داده شده که در صورت بروز حادثه خانواده در آن لحظه می‌خواهند خواستههای عزیزشان برآورده شود و حتی در صورت عدم تمایل خود اگر بدانند که آرزوی عزیزشان این بوده همان را برآورده می‌کنند.
با در نظر گرفتن لزوم رضایت خانواده برای اهدای عضو توصیه می‌شود فرد دارنده کارت اهدا، خانواده خود را از رضایت قلبی خود بر این امر مطلع سازد و در صورت اطلاع خانواده لزومی به همراه داشتن مداوم کارت نیست. خوشبختانه با ایجاد سامانه www.ehdacenter.ir و امکان دسترسی کلیه واحدهای فراهم‌آوری اعضای پیوندی کشور به این سامانه به راحتی می‌توان از داشتن یا نداشتن کارت اهدای عضو فرد مرگ مغزی مطلع شد.
بله؛ در هر زمان که از داشتن کارت منصرف شوید می‌توانید از طریق سایت، تقاضای خود را لغو کنید. هر چند با در نظر داشتن نیاز به رضایت خانواده برای اهدا تنها با اعلام خواسته خود به خانواده خویش نیز می‌توانید انصراف خود را از اهدا اعلام کنید. برای لغو کارت اهدای عضو خود، می‌توانید وارد پروفایل خود در سایت شده و در بخش ویرایش پروفایل، بر روی دکمه لغو کارت اهدای عضو کلیک کنید. در ادامه پس از انتخاب علت درخواست لغو کارت اهدای عضو، دکمه ذخیره پائین صفحه را بزنید. کارت اهدای عضو شما در لحظه لغو خواهد شد.
خیر؛ متاسفانه در حال حاضر امکان انتقال فرد مرگ مغزی و یا عضو اهدایی از کشورهای دیگر به ایران وجود ندارد.
مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار خواهد بود می‌تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجود بودن عضو پیوندی و سازگاری آن به طول انجامد. متاسفانه بین ۱۰ تا ۲۵% بیماران لیست انتظار اعضای مختلف هر ساله در ایران به دلیل نرسیدن به موقع عضو پیوندی فوت می‌کنند.
آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از 85 درصد گزارش شده است. بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت عدم مراقبت صحیح فرد از خود و یا در موارد بسیار نادر بطور خود بخودی، می‌تواند عضو پیوندی را رد کند.
در اکثریت مواقع در صورت تشخیص به موقع رد پیوند، امکان درمان آن وجود خواهد داشت. کنترل دقیق بیمار بعد از انجام پیوند عضو، مصرف مرتب داروهای مربوطه و انجام آزمایشات لازم می‌تواند از رد کامل پیوند پیشگیری نماید.
